Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων»

Το Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων», που θεωρείται έμβλημα της οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης της Ερμούπολης στα μέσα του 19ου αιώνα, χτίστηκε στα 1862-64 με σχέδια του αρχιτέκτονα της Λέσχης, Ρ. Sampo, και αποτελεί ένα από τα παλαιότερα κλειστά θέατρα των νεότερων χρόνων και ένα από τα εντυπωσιακότερα αρχιτεκτονικά στολίδια της Σύρου.

Το διώροφο κτίριο είναι απλό, με χαμηλή μαρμάρινη βάση και σοβατισμένες όψεις. Στο εσωτερικό του κτιρίου, η αίθουσα είναι μεγαλοπρεπής, έχει τέσσερις σειρές θεωρία, ενώ στη διακοσμημένη οροφή της με πρωτότυπα ζωγραφικά θέματα, απεικονίζονται διάσημοι ευρωπαίοι δημιουργοί της Μουσικής και του Θεάτρου. H σκηνή (πλάτους μπούκα 9μ., βάθους 10μ.) ήταν αρκετά περιορισμένη για τις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού λυρικού θεάτρου, τηρούσε όμως τις αναλογίες της ιταλικής παράδοσης στα θέατρα αυτά.

Η ευρέως διαδεδομένη αντίληψη, ότι ο «Απόλλων» αποτελεί μικρογραφία της Σκάλας του Μιλάνου, είναι κάπως μονομερής. Πράγματι, η αρχιτεκτονική του έχει επηρεαστεί από ιταλικά πρότυπα, όμως ως προς τη διαρρύθμιση της αίθουσας και τη διπλή αψίδα του προσκηνίου με τις γιγαντιαίες κορινθιακού ρυθμού παραστάδες, ο «Απόλλων» σχετίζεται με τέσσερα τουλάχιστον ιταλικά πρότυπα, τη Σκάλα του Μιλάνου (1776), το ανακαινισμένο θέατρο (1816) San Carlo της Νάπολης, το ακαδημαϊκό θέατρο στο Castelfranco (1745) και τέλος το Teatro della Pergola της Φλωρεντίας (1755). Αντίθετα η στήριξη της θολωτής οροφής φαίνεται να ακολουθεί το γαλλικό σύστημα του 19ου αι.
Η ανέγερση μιας μόνιμης στέγης για το θέατρο στη Σύρο, που από το 1828 περιπλανιόταν στις ξύλινες αποθήκες, στις λέσχες και τα καφενεία, έγινε δεχτή με ανακούφιση από το θεατρόφιλο κοινό. Η λειτουργία του Δημοτικού θεάτρου που ονομάστηκε "ΑΠΟΛΛΩΝ" άρχισε το 1864, στις 30 Οκτωβρίου με την όπερα “La Favorita” του Donizetti, ενώ κατ’ άλλες πηγές, λίγους μήνες νωρίτερα, στις 20 Απριλίου, με το Ριγκολέτο του VΕRDΙ, (εφ. Χρηματιστηρίον αρ. 75/29-4-1864). Μεταξύ των παραστάσεων που εδόθησαν ήταν η Ευνοουμένη (FAVORITA), η Τραβιάτα (VERDI) κ.α. Η όπερα και το θέατρο κατείχε εξέχουσα θέση στην πνευματική ζωή της Ερμούπολης και δεν είναι λίγες οι αναφορές ξένων περιηγητών στην λαμπρότητα των παραστάσεων και στην ενδυματολογική κομψότητα του κοινού. Το Θέατρο Απόλλων κτίζεται την εποχή της μεγάλης θεατρικής ακμής της πόλης και στεγάζει πλήθος ιταλικών και ελληνικών θιάσων με όπερες, οπερέτες και θεατρικές επιτυχίες της εποχής.
Στα νεότερα χρόνια, το Θέατρο Απόλλων φιλοξένησε μυθικά ονόματα του ελληνικού θεάτρου όπως οι Μαρίκα Κοτοπούλη, Κυβέλη, Μάνο Κατράκη κ.ά.

Στο Β Παγκόσμιο Πόλεμο το θέατρο κακοποιείται, γίνεται κινηματογράφος και στα μετέπειτα χρόνια δεν θα έρθει ξανά στην αρχική του κατάσταση, αν και μεταπολεμικά εδόθησαν μερικές θεατρικές παραστάσεις με κορυφαία αυτή της Μαρίκας Κοτοπούλη που έδωσε στις 24 Μαρτίου 1953 την τελευταία παράσταση της ζωής της. "Η ΣΚΙΑ" του Ντάριο Νικοντέμι.
Το θέατρο κρίθηκε ακατάλληλο για λειτουργία κατά τη δεκαετία του 1950, ενώ το 1959 αποφασίστηκε από τον Δήμο η ανακαίνισή του Με την πάροδο των χρόνων υπήρξε μεγάλη φθορά του θεάτρου, ιδίως στα χρόνια της δικτατορίας, η οποία οδήγησε στην πλήρη εγκατάλειψη κι απαξίωσή του.
Σήμερα έχει ολοκληρωθεί το έργο της πλήρης αποκατάστασης του θεάτρου όσο το δυνατόν πιστότερη προς την αρχική μορφή του. Οι εργασίες αποκατάστασής του διάρκεσαν πολλά χρόνια και έγιναν με σχέδια του Αρχιτέκτονα Πέτρου Πικιώνη εγκεκριμένα από το Υπουργείο Πολιτισμού, με την επίβλεψη, συμβολή και φροντίδα των Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Ερμούπολης